Εργάτες, δοίκηση και εργατική διαχείριση

Εργάτες, δοίκηση και εργατική διαχείριση

8

“Η ταξική κοινωνία έχει μια τεράστια αντοχή, μια μεγάλη ικανότητα να αντιμετωπίσει την ‘ανατροπή’ για να φτιάξει εικόνες απ’ τους εικονοκλάστες της, να μαζέψει τροφή από αυτούς που θα την πνίγανε.”

Maurice Brinton

Η πάλη ενάντια στην εργασία μας είναι και αγώνας ενάντια στον τρόπο που δομείται -ενάντια στον καταμερισμό της εργασίας και την ιεραρχία στην δουλειά. Σε βασικό επίπεδο, συχνά ενδιαφερόμαστε για τις δουλειές των άλλων εργατών. Τις χαλαρές στιγμές, ένας βαριεστημένος σερβιτόρος θα ετοιμάσει απλά φαγητά στην κουζίνα ενώ ο λαντζιέρης θα ρωτήσει για τις διαφορές ανάμεσα στα είδη κρασιού. Το γεγονός πως η εργασιακή διαδικασία είναι κομματιασμένη κι εξειδικευμένη, μας φαίνεται παράξενο και αφύσικο και θέλουμε να την ξεπεράσουμε. Προκειμένου να σχηματίσουμε εργατικές ομάδες πρέπει να συμπεριφερόμαστε μεταξύ μας ισότιμα. Αυτό ξεκινά να υπονομεύει την ιεραρχία ανάμεσα στους εργάτες, και τους διαχωρισμούς ανάμεσα σε εξειδικευμένους και μη.

Σε κάθε εστιατόριο οι εργάτες χρειάζεται να μπορούν να διευθύνουν την δουλειά σε μεγάλο βαθμό. Χρειάζεται να μπορούμε να θέτουμε προτεραιότητες, να επικοινωνούμε και να συντονιζόμαστε με άλλους εργάτες. Στα μικρότερα εστιατόρια το αφεντικό κάποιες φορές ίσως ακόμα και να φύγει, και να χρειαστεί να διευθύνουμε τα πάντα μόνοι μας. Αυτό σημαίνει πως η απέχθειά μας για την δουλειά συχνά παίρνει τη μορφή κριτικής της διαχείρισης ενός εστιατορίου. Παραπονιόμαστε πως ο ιδιοκτήτης “δεν έχει κλάση” επειδή αγοράζει φτηνά τρόφιμα ή επειδή σερβίρει σχεδόν ληγμένο φαγητό. Κάνουμε σχόλια πως αν διευθύναμε εμείς την επιχείρηση τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά. Αναπτύσσουμε τις δικές μας ιδέες για το πως το φαγητό πρέπει να μαγειρεύεται και να σερβίρεται, και πόσο πρέπει να κοστίζει.

Αυτός είναι ένας συνεχής λόγος σύγκρουσης, αλλά κι εύκολα αφομοιώσιμος. Συχνά το αφεντικό απλά θα ενδώσει στην επιθυμία μας να διευθύνουμε εμείς. Όσο πιο ανοργάνωτο και μη αποδοτικό είναι το εστιατόριο, τόσο πιο πιθανό να συμβεί. Θ’ αφήσει τον προϊστάμενο να μεταχειριστεί “προβληματικούς” πελάτες. Δεν θ’ αγοράσει προμήθειες ή δεν θα επισκευάσει μηχανήματα και θα χρειαστεί να τα κάνουμε εμείς. Θ’ αφήσει έναν μάγειρα με 10 παραγγελίες ή έναν σερβιτόρο με 10 τραπέζια μαζί λέγοντας “κάτσε βγάλε άκρη”. Και πρέπει να πιέζουμε  εμείς οι ίδιοι τους εαυτούς μας, αντί να μας πιέζουν άμεσα. Στην πραγματικότητα, κομμάτι του να είσαι καλός εργαζόμενος εστιατορίου είναι να εσωτερικεύεις το ρυθμό παραγωγής και να πιέζεις τον εαυτό σου αρκετά σκληρά, ώστε να μη χρειάζεται να σε πιέζει η διοίκηση. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις προσπαθούμε να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον και να κάνουμε κομμάτια απ’ τις δουλειές τους – η αλληλεγγύη μας με τους συναδέλφους μας χρησιμοποιείται εναντίον μας, ως ένας τρόπος να δουλέψουμε πιο σκληρά.

Κάποιοι εργάτες εστιατορίου έχουν φτιάξει μια ιδεολογία από την πάλη σχετικά με τον τρόπο που στήνεται η εργασία. Δημιουργούνε συνεργατικά εστιατόρια όπου δεν υπάρχει αφεντικό. Εργάζονται και παίρνουν διοικητικές αποφάσεις μόνοι τους. Σ’ αυτά τα εστιατόρια οι εργάτες δεν είναι πλέον υπό την αυθαίρετη εξουσία του αφεντικού. Συχνά εξαλείφουν τμήμα του καταμερισμού εργασίας και τις χειρότερες πτυχές της εξυπηρέτησης πελατών. Μπορεί να πουλάνε, vegan, χορτοφαγικά, βιολογικά ή τοπικά καλλιεργημένα φαγητά.

Την ίδια ώρα, ξεχνάνε πως ο καταμερισμός εργασίας ήρθε επειδή βοηθά να βγουν χρήματα πιο αποδοτικά. Το αφεντικό δεν είναι μαλάκας χωρίς λόγο. Βρίσκεται υπό πίεση που έρχεται έξω απ’ το εστιατόριο. Πρέπει να κρατά το χρήμα του σε κίνηση, να βγάλει περισσότερο χρήμα. Πρέπει να ανταγωνιστεί και να βγάλει κέρδος αλλιώς η επιχείρηση δε θα επιβιώσει. Οι εργάτες συνεργατικών εστιατορίων, όπως και μερικές μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις, δεν έχουν εξαλείψει το αφεντικό. Απλά συμπτύξανε το ρόλο του αφεντικού και του εργάτη σ’ ένα. Πέρα από τα ιδεώδη τους, το εστιατόριο είναι ακόμα παγιδευμένο στην οικονομία και μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει μόνο βγάζοντας κέρδος. Η εργασία είναι ακόμα αγχωτική κι επαναληπτική μόνο που τώρα οι εργάτες είναι οι ίδιοι οι διευθυντές. Πρέπει να επιβάλλουν την εργασία στους εαυτούς τους και μεταξύ τους. Αυτό σημαίνει πως οι εργάτες σε αυτοδιαχειριζόμενα εστιατόρια συχνά δουλεύουν περισσότερο και σκληρότερα, και πληρώνονται λιγότερα απ’ ότι οι εργάτες σε κανονικά εστιατόρια. Είτε αυτό, είτε τα αυτοδιαχειριζόμενα εστιατόρια δεν βγάζουν κέρδος και δεν επιβιώνουν για πολύ.

Πιο συχνό απ’ την αυτοδιαχείριση είναι η διοίκηση ν’ απαντά στην πάλη των εργατών προσπαθώντας να δημιουργήσει ενός είδους κοινότητας στο εστιατόριο. Ξέρουν πως οι εργάτες θα δημιουργήσουν ομάδες κι αντί να καλλιεργήσουν απομόνωση και προκατάληψη καλλιεργούν κοινότητα -μια κοινότητα που περιλαμβάνει τους διοικούντες του εστιατορίου. Αυτό είναι πολύ συνηθισμένο σε μικρά εστιατόρια όπου οι εργάτες μπορεί ακόμα και να συγγενεύουν μεταξύ τους ή με τη διοίκηση. Το αφεντικό εξηγεί συνέχεια πόσο σκληρή είναι η δουλειά του, ειδικά για ένα μικρό ανεξάρτητο εστιατόριο σαν το δικό του. Το αφεντικό ίσως είναι ομοφυλόφιλος ή γυναίκα ή κάποιας εθνικής μειονότητας, και προσπαθεί να δημιουργήσει  ένα είδος κοινότητας βασισμένη σε αυτή την ταυτότητα. Το εστιατόριο ίσως να μη πουλά γνωστές μάρκες, ίσως να πουλά μόνο βιολογικά ή vegan φαγητά.

Όποια κι αν είναι η κοινότητα, η λειτουργία της είναι να εξομαλύνει την ταξική πάλη. Το σκεπτικό είναι πως αντί απλά να στεκόμαστε για τα δικά μας συμφέροντα, το οποίο φυσικά θα μας οδηγούσε σε σύγκρουση με τη διοίκηση, πρέπει να λάβουμε υπόψιν την άποψη της. Μπορεί να έχουμε μερικά προβλήματα, αλλά και το αφεντικό μας έχει προβλήματα και πρέπει να φτάσουμε σ’ ένα είδους συμβιβασμού -έναν συμβιβασμό που τελειώνει μ’ εμάς να δουλεύουμε γι’ αυτούς. Σ’ αντίθεση με τα tips, αυτός είναι ένας καθαρά ιδεολογικός τρόπος εξάρτησης των εργατών με τη δουλειά τους και τείνει να είναι λιγότερο αποτελεσματικός. Παρόλα αυτά, η διοίκηση ποτέ δεν έχει περισσότερο έλεγχο πάνω στους  εργάτες απ’ όταν οι εργάτες πιστεύουν πως δουλεύουν για έναν καλό σκοπό.

Με την αυτοδιαχείριση, όπως και με την κοινότητα η οποία περιλαμβάνει την διοίκηση, οφείλουμε να επιβάλλουμε την εργασία στους εαυτούς μας και μεταξύ μας. Και τα δύο είναι απάντηση στον αγώνα που δίνουμε ενάντια στην θέση μας, και που τελικά δημιουργεί μια μεγαλύτερη μορφή αλλοτρίωσης. Το πρόβλημά μας με τα εστιατόρια είναι πολύ βαθύτερο από το πως διαχειρίζονται. Και δεν μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματά μας δουλεύοντας με την διοίκηση.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *