“Άνθρωποι που αναγκάζονται να συμβιώνουν στον ίδιο εργασιακό χώρο μιλάνε μεταξύ τους πολύ περισσότερο από αυτούς στο ίδιο τετράγωνο της ίδιας λεωφόρου.”
Stan Weir
Ο χώρος εργασίας είναι στημένος όχι μόνο για να παράγει χρήμα για το αφεντικό, αλλά και για να παράγει εργάτες εστιατορίου που είναι απομονωμένοι, ανταγωνιστικοί και προκατειλημμένοι μεταξύ τους, φοβισμένοι για τις δουλειές τους, που ψάχνουν για ατομικές λύσεις στα προβλήματά τους. Αλλά αυτό είναι μόνο ένα ιδανικό στο οποίο στοχεύει η διοίκηση. Δεν είναι ποτέ απόλυτα επιτυχές, επειδή η δραστηριότητά μας τείνει να μάς ωθήσει προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Τα εστιατόρια μας φέρνουν κοντά με άλλους εργάτες εστιατορίου στον ίδιο εργασιακό χώρο. Η ίδια η εργασιακή διαδικασία απαιτεί να συνεργαστούμε και επικοινωνήσουμε με άλλους εργάτες. Δίνουμε πιάτα μπρος και πίσω. Εξηγούμε παραγγελίες φαγητού και ποτού. Καταλαβαίνουμε ποια τραπέζια χρειάζεται να πιεστούν για να πληρώσουν και να φύγουν, έτσι ώστε να υπάρξει χώρος για τις ερχόμενες κρατήσεις.
Αυτές οι κουβέντες οδηγούνε σε πιο ενδιαφέρουσες συζητήσεις. Όλοι ψάχνουμε τρόπους να κάνουμε την δουλειά λιγότερο βαρετή κι αγχωτική. Λέμε αστεία, τηγανίζουμε ζαχαρωτά, κάνουμε ζογκλερικά με φρούτα, παίζουμε ντραμς στο πλυντήριο και κοροϊδεύουμε τους πελάτες.
Αυτός ο χαβαλές οδηγεί σε μια πιο σοβαρή συνεργασία. Περνάμε περισσότερο χρόνο με τους συναδέλφους μας και μαθαίνουμε ο ένας για τον άλλον. Ανάμεσα σε ώρες αιχμής, συζητάμε για τα προβλήματά μας στη δουλειά, στην προσωπική μας ζωή, με τις υπηρεσίες μετανάστευσης. Δεν είμαστε πλέον ένα σύνολο ξεχωριστών ατομικοτήτων. Σχηματίζουμε ανεπίσημες ομάδες εργατών στη δουλειά που είναι ικανές να πράξουν μαζί. Καλύπτουμε ο ένας τον άλλον στην δουλειά και μετά βγαίνουμε για ποτό.
Αυτές οι εργατικές ομάδες δημιουργούν τη γενική εργατική κουλτούρα του εστιατορίου. Αν είμαστε αδύναμοι, η κουλτούρα του εστιατορίου μπορεί να φτάσει κοντά ιδανικό πρότυπο για το κεφάλαιο, με αποκομμένες και προκατειλημμένες ατομικότητες, και η δουλειά να είναι απόλυτα καταθλιπτική. Σ’ αυτή την περίπτωση, η επιθυμία μας να αποδράσουμε απ’ την δουλειά μπορεί ακόμα και να είναι επιθυμία να αποδράσουμε από τους συναδέλφους μας. Αν είμαστε δυνατοί, μπορούμε να κάνουμε την δουλειά λιγότερο μίζερη. Όταν το αφεντικό δεν κοιτάει οι μάγειρες θα μαγειρεύουν για το προσωπικό και θα κλέβουν φαγητά απ’ την κουζίνα. Θα ειδοποιούμε ο ένας τον άλλον όταν το αφεντικό ή ο διευθυντής έρχονται, και θα τους κοροϊδεύουμε όταν φεύγουν.
Απ’ την στιγμή που οι εργατικές ομάδες βασίζονται στην εργασιακή διαδικασία αυτή καθαυτή, οι εργάτες που ηγούνται των ομάδων τους και που δημιουργούν την εργατική κουλτούρα, τείνουν να είναι αυτοί που ξέρουν την εργασιακή διαδικασία καλύτερα. Αυτοί μπορεί να είναι όσοι δουλεύουν στο εστιατόριο από παλιά ή αυτοί που έχουν εργαστεί στην υπηρεσία τροφίμων για περισσότερο καιρό. Συχνά η ευκολότερη στιγμή να εμφυσήσεις έναν υγιή κυνισμό σ’ έναν συνάδελφο, είναι όταν τον εκπαιδεύεις στην δουλειά.
Αυτό που κρατά αυτές τις άτυπες εργατικές ομάδες ενωμένες, είναι ο αγώνας ενάντια στην εργασία. Όταν αστειευόμαστε ενώ θα έπρεπε να δουλεύουμε ή κράζουμε το αφεντικό ή σκαρφιζόμαστε τρόπους για να κάνουμε την δουλειά ευκολότερη ή κλέβουμε απ’ την δουλειά μαζί, δημιουργούμε εμπιστοσύνη, συνοχή και μια κουλτούρα προστασίας ο ένας για τον άλλον. Αυτή η κοινότητα αγώνα περικόπτει την κερδοσκοπία, αλλά τείνει και να σπάσει τους διαχωρισμούς και τις ιεραρχίες που δημιουργεί η παραγωγική διαδικασία. Είναι η βάση για οποιοδήποτε ευρύτερο αγώνα ενάντια στην διοίκηση.
Το γεγονός πως οι εργατικές ομάδες κι οι κουλτούρες που δημιουργούν βασίζονται στην εργασιακή διαδικασία, σημαίνει πως το αφεντικό μπορεί να τις υπονομεύσει αλλάζοντας την. Μπορεί να εισάγει ένα υπολογιστικό σύστημα που στέλνει τις παραγγελίες στην κουζίνα για να μειώσει την επικοινωνία. Μπορεί ν’ αλλάξει τις βάρδιες ώστε να δουλεύουμε μ’ έναν διευθυντή και να αυξηθεί η επιτήρηση. Μπορεί να αλλάξει τις υποχρεώσεις των θέσεων εργασίας ώστε να έχουμε διοικητικά καθήκοντα κι έτσι ν’ αλλάξουν οι συμπάθειες. Μπορεί να εισάγει δελτία παραπόνων, να δώσει ή να πάρει πίσω τα γεύματα των εργαζομένων, να προσθέσει καθήκοντα καταγραφής εμπορευμάτων ή απλά να απολύσει κόσμο. Αλλάζοντας την μορφή του εστιατορίου μπορεί να αλλάξει τα πρότυπα επικοινωνίας και κοινωνικοποίησης και να ανακόψει την αντίσταση. Η νέα μορφή σχηματίζει την βάση για νέες εργατικές ομάδες και αντίσταση. Γενικά, όσο πιο συνειδητή έχει γίνει η αλληλεγγύη τόσο πιο δύσκολο είναι να υπονομευτεί.
Το αφεντικό έχει την παραγωγική διαδικασία, τα χρήματα, το βάρος των προκαταλήψεων, τα ήθη, την απομόνωση, την αδράνεια και τελικά το νόμο και την αστυνομία με το μέρος του.
Εμείς έχουμε μόνο ο ένας τον άλλον.