“Η αντιπροσώπευση της εργατικής τάξης έχει γίνει εχθρός της εργατικής τάξης.”
Guy Debord
Καθώς οι αγώνες μας ενάντια στα εστιατόρια γίνονται ισχυρότεροι και ψάχνουμε για πιο ορατούς τρόπους αγώνα, εμφανίζονται τα συνδικάτα. Γενικά, τα εστιατόρια είναι τώρα, και ήταν πάντα χωρίς συνδικάτα. Όπου υπήρξαν συνδικάτα ακολούθησαν το ίδιο μονοπάτι όπως τα συνδικάτα σε άλλες βιομηχανίες, μόνο λιγότερο αποτελεσματικά.
Τα εστιατόρια έχουν υψηλή εναλλαγή εργαζομένων. Κάποιοι μένουν μόλις μερικούς μήνες. Προσλαμβάνονται νέοι που ψάχνουν μόνο ημιαπασχόληση ή προσωρινή εργασία. Οι δουλειές εστιατορίου δεν φαίνονται επιθυμητές κι όλοι ψάχνουν να βρουν μια καλύτερη. Αυτό κάνει την δημιουργία σταθερών συνδικάτων πολύ δύσκολη. Αλλά αυτή η τάξη πραγμάτων είναι περισσότερο αποτέλεσμα μιας ανοργάνωτης βιομηχανίας παρά αιτία της. Πολλές βιομηχανίες ήταν έτσι πριν τα συνδικάτα πάρουν τον έλεγχο. Στις βιομηχανίες που τα συνδικάτα είναι πολύ δυνατά, επιβλήθηκε στους εργοδότες να παραδώσουν την ικανότητά τους να προσλαμβάνουν, να απολύουν ή να αλλάζουν τα καθήκοντα εργασίας των εργατών τους με την βούλησή τους. Οι εργάτες περιχαρακώθηκαν, και υπερασπίστηκαν αυτή την δυσκαμψία.
Τα εστιατόρια, όπως πολλά πεδία της βιομηχανίας υπηρεσιών, πρέπει να πάνε όπου είναι η ζήτηση. Δεν μπορούν να συγκεντρωθούν σε μια βιομηχανική ζώνη σε μια περιοχή της χώρας. Οι εργάτες εστιατορίων τείνουν να απλώνονται, δουλεύοντας για χιλιάδες αφεντικά μικρών εστιατορίων αντί για μερικά μεγάλα. Αυτό σημαίνει πως έχουμε χιλιάδες διαφορετικά παράπονα και δεν είναι εύκολο να οργανωθούμε μαζί.
Παρόλο που υπάρχουν παντού εστιατόρια κι αντιστοιχούν σε μεγάλο κομμάτι της οικονομικής δραστηριότητας, δεν είναι αποφασιστικός τομέας. Αν σ’ ένα εστιατόριο κηρυχθεί απεργία δεν δημιουργείται ένα φαινόμενο ντόμινο που διαταράσσει άλλους τομείς της οικονομίας. Αν οι φορτηγατζήδες απεργήσουν δεν διαταράσσεται μόνο η εταιρία μεταφορών αλλά και τα παντοπωλεία, τα εμπορικά κέντρα κι όποιος άλλος εξαρτάται από εμπορεύματα που μεταφέρουν οι φορτηγατζήδες. Αν ένα εστιατόριο απεργήσει, το κύριο αποτέλεσμα είναι πως τα άλλα εστιατόρια της περιοχής θα έχουν λίγη περισσότερη δουλειά. Αυτό μας βάζει σε αδύναμη θέση και σημαίνει πως οι εργοδότες είναι λιγότερο πιθανό να συμφωνήσουν σε αύξηση μισθών με αντάλλαγμα μια εγγυημένη παραγωγή, όπως ίσως έκαναν άλλες βιομηχανίες.
Οι παλιοί εργάτες εστιατορίου πάλεψαν για τη 10ωρη μέρα και 6ήμερη εβδομάδα και για το τέλος του συστήματος της μίζας για την πρόσληψη (όπου εργάτες πήγαιναν σε μια καφετέρια και τους δινόταν δουλειά με το να ξοδεύουν πολλά λεφτά σε ποτά ή δωροδοκώντας τον ιδιοκτήτη). Οι αγώνες αυτών των εργατών πήραν πολλές διαφορετικές μορφές. Υπήρξαν ελίτ συντεχνίες που προσπάθησαν να οργανώσουν μόνο τους μάγειρες και σερβιτόρους. Υπήρξαν βιομηχανικά συνδικάτα που θα οργάνωναν οποιονδήποτε εργαζόταν σε εστιατόριο ή ξενοδοχείο στο ίδιο συνδικάτο. Κάποια απ’ αυτά, όπως το Industrial Workers of the World, αρνήθηκαν ακόμα και να υπογράψουν συμβόλαια με τους εργοδότες. Υπήρξαν επίσης δράσεις από εργάτες εστιατορίων που δεν ήταν σε συνδικάτα ή σε οποιαδήποτε οργάνωση γενικά.
Οι εργοδότες αρχικά πάλεψαν τα συνδικάτα προσλαμβάνοντας απεργοσπάστες και μπράβους και χρησιμοποιώντας μπάτσους για να χτυπήσουν τους απεργούς -φοβούμενοι πως όποια εργατική αντιπροσώπευση θα ανακόψει τα κέρδη τους. Καθώς τα συνδικάτα αναπτυσσόταν, οι εργοδότες αναγκάστηκαν να παζαρέψουν μαζί τους και να τα χρησιμοποίησουν προς όφελος τους.
Η προσχώρηση σε συνδικάτο έγινε προστατευόμενο δικαίωμα σε πολλά μέρη. Οι συνδικαλιστικές διαδικασίες διαπραγμάτευσης γράφτηκαν σε νόμο. Οι εργατικοί αντιπρόσωποι αναγνωρίστηκαν. Μια μεγάλη σειρά των κεκτημένων τους χρησιμοποιήθηκε εναντίον τους.
Τα τέλη των συνδικάτων κρατούνταν άμεσα απ’ τους μισθούς των εργατών. Αυτό γινόταν για να είναι ευκολότερη η οργάνωση των εργατών σε μια συγκεκριμένη επιχείρηση, αλλά εξυπηρετούσε και το να γίνει το συνδικάτο λιγότερο εξαρτημένο απ’ τα μέλη του. Τα συνδικάτα ανέπτυξαν μια γραφειοκρατία πληρωμένου προσωπικού κι οργανωτών. Αυτό σήμαινε πως οι ακτιβιστές κι οι διαπραγματευτές του συνδικάτου δεν μπορούσαν να παρενοχλούνται ή να απολύονται απ’ τη διοίκηση. Ακόμα σημαίνει πως δεν μπορούσαν να ελέγχονται εύκολα απ’ τους εργάτες. Το πληρωμένο προσωπικό δεν είναι στην δουλειά. Έχει διαφορετικά συμφέροντα από τους εργάτες, τα οποία κάποιες φορές είναι και σε άμεση σύγκρουση. Το συμβόλαιο, για το οποίο αγωνίστηκαν τόσο σκληρά, συχνά περιλάμβανε πραγματικά κέρδη για τους εργάτες. Οι εργοδότες ενέδωσαν σε υψηλότερους μισθούς, περισσότερη ασφάλεια και καλύτερες συνθήκες, με αντάλλαγμα εγγύηση για μη κήρυξη απεργίας κατά την διάρκεια του συμβολαίου. Η διοίκηση συμφώνησε να πληρώσει περισσότερα και να εγκαταλείψει ένα τμήμα του ελέγχου ώστε να διατηρήσει αδιάκοπη παραγωγή. Το συνδικάτο τότε μπήκε στη θέση να επιβάλλει το συμβόλαιο στους εργάτες.
Τα συνδικάτα έγιναν θεσμοθετημένοι διαπραγματευτές ανάμεσα στην διοίκηση και τους εργάτες. Πάλεψαν για να κρατήσουν αυτή την θέση. Οργανώνουν τους εργάτες και μας κινητοποιούν ενάντια στη διοίκηση με ελεγχόμενους τρόπους. Θέλουν συμβόλαια και χρήματα για τέλη. Αλλά όταν η δυσαρέσκεια των εργατών βγαίνει πέρα του ελέγχου τους, την πολεμάνε. Είναι γραφειοκρατίες που προσπαθούν να διατηρηθούνε. Οι εργάτες σήμερα ίσως θέλουμε να είμαστε σε συνδικάτα, με τον ίδιο τρόπο που θέλουμε έναν καλό δικηγόρο, αλλά δεν βλέπουμε τα συνδικάτα ως δικά μας και είμαστε συχνά σκεπτικοί απέναντί τους όπως είμαστε με τους πολιτικούς και τις αριστερές σέχτες.
Η υπόθεση με το κίνημα των συνδικάτων δεν είναι απλά κάτι που έγινε μια φορά στην ιστορία. Είναι μια δυναμική που μπορούμε να δούμε στους συνδικαλιστικούς αγώνες ξανά και ξανά. Νέες γενιές εργατών φτιάχνουν συνδικάτα. Τα συνδικάτα βάσης τα αλλάζουν από μέσα. Οι νέοι ριζοσπάστες συνδικαλιστικοί ηγέτες αντικαθιστούν τους παλιούς, αλλά όταν βρίσκονται στην ίδια θέση, κάτω από τις ίδιες πιέσεις, αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο. Με αυτό τον τρόπο η γραφειοκρατία ανανεώνεται. Μερικές φορές ο αγώνας να “μεταρρυθμιστεί το συνδικάτο” παίρνει ακόμα και την θέση της πάλης ενάντια στο αφεντικό. Όλα αυτά ενώ η παραγωγή συνεχίζεται αρκετά επικερδώς.
Όλα αυτά μπορούν να ειδωθούν σε συνδικάτα εστιατορίων αλλά όχι τόσο δραματικά όσο σε άλλα συνδικάτα. Τις περισσότερες φορές οι ιδιοκτήτες εστιατορίων ήταν επιτυχείς στην συντριβή εκστρατειών συνδικαλισμού.
Τα συνδικάτα χτίζονται από εργάτες αλλά δεν είναι οι εργάτες. Αντιπροσωπεύουν τους εργάτες ως εργάτες μέσα στην εργασιακή διαδικασία. Ενώ μπορεί να καλούν απεργίες κι ακόμα και να παραβαίνουν τον νόμο, η αρχή τους και το τέλος τους είναι εμείς στην δουλειά. Μπορούν κατά καιρούς και περιπτώσεις να μας βοηθάν να κερδίσουμε καλύτερους μισθούς και συνθήκες, αλλά συνήθως αντιτάσσονται ακόμα και σε χαμηλού επιπέδου αγώνες. Και τελικά μπλέκουν στον δρόμο μας.
Τα συνδικάτα εστιατορίων χρειάζονται την ύπαρξη εστιατορίων. Εμείς όχι.